İş Göremezlik

Eşini ve babasını kaybetmiş kadınlar için devlet maaş ödemeleri yapıyor. Üstelik bu kadınların kendi gelirleri de olabiliyor. Kafaları karıştıran ise çift maaş. İşte gelen yüzlerce sorunun cevabı...

Sosyal güvencesi olan eşini kaybetmiş kadınların veya ana/ babasını kaybetmiş çocukların hayatlarını devam ettirebilmeleri için sistem onlara bir gelir imkânı veriyor. Kocası ölen kadına; kocasının sigortalılık süresi uygunsa, kadının geliri olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanıyor. Yetim kalan kız çocuklarına evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece, erkek çocuklara da öğrenci oldukları sürece (25 yaşa kadar) maaş ödeniyor.

DAVA AÇALIM MI?
En çok merak edilen mesele, bir kadının hem ölen kocasından hem de ölen babasından iki maaş alıp alamayacağı... Öncelikle söyleyelim, kocası ölen bir kadının çift maaş alma hakkı var. Kocası ölen bir kadın eğer emekli ise hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalanı alır. Yani çift maaş alır. Dul kadın çalışabilir. Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur. Gelelim hem kocadan hem babadan maaşa. Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne-babasından aylık alıyor. Çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ- Kur'dan bağlanan aylık kesiliyor. Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ-Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor. Çalışmayan bekâr kız çocuğunun da çift maaş alma imkânı bulunuyor. 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğunun ölen anne ve babasından iki maaş alma imkânı var. Yüksek olanın tamamını, diğerinin ise yarısını alıyor. Kız çocuğu, evlenince maaşı kesiliyor. 1 Ekim 2008'de 5510 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce, dul kalan ve çalışmayan kadına kurumlar (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) farklı olmak şartıyla, hem kocadan hem babadan aylık veriliyordu. Ancak 1 Ekim 2008'den sonra hem babadan hem kocadan çift maaş kalktı. Gelelim 2012'deki Yargıtay kararına... Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 2012/223 sayılı kararı ile hem babası hem kocası SSK'lı olan bir kadına çift maaş verildi. Kız çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamından gelir veya aylık almama şartı 06.08.2003'de SSK mevzuatına girdi. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin 2011/2938 kararı, bu gerekçeyle her ikisi de SSK'lı olan eş veya babadan birisinin 06.08.2003 öncesi ölmüş olması halinde, SGK'dan çift aylık alınabileceğini ortaya koydu. Bu içtihat ile 02.08.2003'ten önce hem ölen kocası hem de ölen babası Bağ-Kur'lu olanların da çift maaş yolu açık. Çünkü aynı kural Bağ-Kur mevzuatına 02.08.2013 tarihinde getirildi. Hukukçular bu içtihatlarla dava açılabileceğini belirtiyor.

En az 900 gün

Dul maaşında, 01.10.2008'den sonra Bağ- Kurlular ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar için 1800 gün, SSK'ya bağlı olanlar için ise 900 gün prim ödeme aranmaktadır. Bundan önceki durumlarda eksik günler doğum ya da askerlik borçlanmasıyla tamamlanabilmekteydi. Ama şimdi kabul edilmiyor. Fakat bu konuda Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin kararı mevcut. O yüzden dava yoluyla borçlanarak eksik günlerin tamamlanabilme imkânı var. Bize göre de kanuna konulan 'her türlü borçlanma hariç 900 gün' sözü hakkaniyetle uyuşmamaktadır.

Sosyal güvenlik alanında bazı değişiklikler yapılmasıyla ilgili yasa tasarısı şu an Başbakanlık'ta. Tasarıdan milyonlarca insanın talepleri var: 4C'liler kadro bekliyor. İşçi kadrosundaki üniversite mezunları memurluk istiyor. 2005 sonrası memur olanlar bir derece, memurlar disiplin affı umuyor. İş ve meslek danışmanları (İMD) maaşlarında düzeltme bekliyor. Ayrıca dışarıdaki 7 bin İMD ise atanma bekliyor. Akademik personelin isteği ise zam.
faruk erdem